راهنمای مختصری از نوشتن زبان کردی
برای نوشتن زبان کردی ، غالباً از الفبای عربی استفاده میشود ، اما برای کم شدن فاصله ی نوشتار با گفتار و نیز بیان برخی از ویژگیهای زبان کُردی ، تغیراتی چند در این رسم الخط وارد شده است ، که به اختصار بیان می شود:
حرکات و اعراب در رسم الخط کردی
1-زَبَر(فتحه). به جای گذاشتن علامت فتحه روی حروفی که این حرکت را دارند،به آخر آن حروف حروف "ه" اضافه میشود. مثال: حَسَن = حه سه ن ، بَهمَن = به همه ن بَرادَر= به راده ر
2-زیر(کسره) . در وسط کلمه "مـێــو" و در حالت پیوستگی به آخر کلمه یا آزاد "ێ" نوشته میشود. مثال: کِتاب = کێتاب ، زِمستان = زێمێستان ، پسر =پێسه ر .
3-پیش(ضمّه) . ضمّه کوتاه را یک واو و ضمّه کشیده را دو واو مینویسند.
مثال: کُوردستان = کوردستان
4- تشدید(ــّــ). حروف مشدّد به صورت تکرار حروف نشان داده می شوند.
مثال: محُمّد = موحه ممد ، مکّه = مه ککه
5- کسره ی کوتاه. صوتی کوتاه نزدیک به صوت کسره است که در رسم الخط لاتین به صورت "I" نشان داده میشود ، عرب آن را کسره ی مختسسه یعنی کسره ی دزدکی میخوانند. و در عربی هیچ گونه علامت بخصوصی ندارد. ولی در بعضی از کتابها با گذاشتن یک علامت ساکن کلمه را به دو سیلابی تبدیل میکنند .
مثال : بین^گ = سیلاب اول " بیـــت" و سیلاب دوم "نگ" . به این ترتیب حرف "ن" با این کسره ی کوتاه بیان شده است.
6- الف(ا) . در وسط یا آخر کلمه می آید و معادل حرف الف در وسط و آخر کلمات فارسی است؛ و در اوّل کلمه ، همزه ( ئـــ ) می آید .
مثال: باران = باران ، آشنا = ئاشنا ، آلاچیغ = ئالاچیغ
7- نشانه های اصواتی که از خصوصیات زبان عربیند و در زبان کردی نیستند. از الفبای کردی حذف شده اند . از قبیل : ث ،ص ، ذ ، ض ، ط و ظ ، که کردان آن را تلفظ نمیکنند و در الفبا جایی ندارند . به جای "ث" و "ص" از حرف "س" و به جای "ذ" ،"ض" ، "ذ" و"ظ" از حرف "ز" استفاده میشود. و همچنین جای "ط" را "ت" گرفته است.
8- نشانه های اصواتی که در زبان کردی تلفظ میشوند و زبان عربی فاقد آنهاست ،با علایم ویژه نشان داده و به الفبای کردی افزوده اند، که عبارتند از : "پ" ، "چ" ، "ر" ، "ژ" ، "ڤ" ، "گ" ، "ڵ" ، "ۆ" ، "ێ" .
حرف "ڤ" معادل v در خط لاتین ، نمایانگر صوتی است که فارسی زبانان یا به طور اصح تهرانیان در تلفظ کلمات "اوّل" و "مرودشت" در مورد حرف واو دارند.
حرف "ڵ" در زبان فارسی تلفظ نمی شود و در میان زبانهای ایرانی ، از اختصاصات زبان کردی است . برای تلفظ این حرف باید سطح بیشتری از نّک زبان را به سقف دهان چسپاند و آنگاه صدای "ل" را از ته دهان تلفظ کرد.
حرف "ۆ" واو مجهول در زبان فارسی امروز نیست . برای تلفظ آن مانند تلفظ واو لب را گرد کرده و دهان قدری بیشتر باز میکنیم .
حرف "ێ" (یای مجهول) در فارسی هم تلفظ میشود و در واقع شبیه کسره ایست که زیر حرفی قرار بگیرد. مثال : کِتاب = کێتاب .
باید دانست که "ڵ" هیچگاه در اول کلمه نمی آید و بر عکس اگر کلمه ای با حرف "ر" شروع شده باشد حتماً "ر" بزرگ تلفظ میشود.
جدول مقایسه ای حروف الفبای کردی
اسم شکل حرف معادل فارسی آوانویسی
هه مزه ئـــ ا a
بێ بـــ - لـبــ - ــب - ب بـــ - لــبــ - لــب - ب b
پێ پـــ - لـپـل- لـپ - پ پـــ - لـپـل- لـپ - پ p
تێ تــ -لــتـ - لـت - ت تــ -لــتـ - لـت - ت t
جیم جـ - لـجـ - لـج - ج جـ - لـجـ - لـج - ج j
چێ چـ - لـچـ - لـچ - چ چـ - لـچـ - لـچ - چ c
حێ حـ - لـحـ - لـح - ح حـ - لـحـ - لـح - ح h
خێ خـ - لـخـ - لـخ - خ خـ - لـخـ - لـخ - خ x
دال ـد - د ـد - د d
رێ ر ر r
رێ بزرگ ر ر r
زێ ز ز z
ژێ ژ ژ Z
سین سـ - ـسـ - ـس - س سـ - ـسـ - ـس - س s
شین شـ - ـشـ - ـش - ش شـ - ـشـ - ـش - ش s
عین عـ - ـعـ - ـع - ع عـ - ـعـ - ـع - ع ،
غین غـ - ـغـ - ـغ - غ غـ - ـغـ - ـغ - غ x
فێ فـ - ـفـ - ـف - ف فـ - ـفـ - ـف - ف f
ڤێ ڤـ - ـ ـڤـ - ـڤ ـ ڤ ---------------- v
قاف قـ - ـقـ - ـق - ق قـ - ـقـ - ـق - ق q
کاف کـ - ـکـ - ـک - ک کـ - ـکـ - ـک - ک k
گاف گـ - ـگـ - ـگ - گ گـ - ـگـ - ـگ - گ g
لام لـ - ـلـ - ـل - ل لـ - ـلـ - ـل - ل l
لام بزرگ ڵـ - ـڵـ - ـڵ - ڵ ---------------- l
میم مـ - ـمـ - ـم - م مـ - ـمـ - ـم - م m
نون نـ - ـنـ - ـن - ن نـ - ـنـ - ـن - ن n
واو و و w
واو مجهول ۆ ---------------- o
هێ هـ - ـهـ - ـه - ه هـ - ـهـ - ـه - ه h
یێ یـ - ـیـ - ـی - ی یـ - ـیـ - ـی - ی y
یای مجهول ێـ - ـێـ - ـێ - ێ ---------------- e
0 نظرات:
ارسال یک نظر